Rekomendacje

Prowadząca: Barbara Puchała

Warsztat A: „Temat: „Porozumienie jako dokument regulujący współpracę międzysektorową”

Wnioski i rekomendacje z warsztatów:

  • uczestnicy warsztatów mieli niepełną wiedzę na temat obecnych na ich terenie instytucji pomocowych, a zwłaszcza zakresu ich zadań;

    Rekomendacja: opracować jeden spójny wykaz instytucji pomocowych wraz z opisem prowadzonych działań oraz promować wśród mieszkańców wiedzę na jego temat)

  • uczestnicy warsztatów w codziennej pracy nie korzystali z formuły „umowy o współpracy” , działanie to nie jest rozpowszechnione, a w oświacie ogranicza się do umów z zakresie realizacji praktyk studenckich;

    Rekomendacja: przygotować wzory umów o współpracy z instytucjami np. służbą zdrowia, opieką społeczną,

  • uczestnicy warsztatów wskazywali, że przepisy o ochronie danych osobowych blokują całkowicie możliwość prowadzenia współpracy międzysektorowej;

    Rekomendacja: opracować, jako załączniki do wzorów umów, druki klauzul informacyjnych RODO wraz z komentarzem/ omówieniem dotyczącym zgody klienta na współpracę instytucji w zakresie udzielanej pomocy.

Prowadząca: Magdalena Aksamitowska-Kobos

Warsztat B: „Umiejscowienie Centrum Koordynacji Wsparcia Międzysektorowego w strukturze powiatu”

Prowadząca: Anna Tomaszewska

Warsztat C: „Działania i wsparcie międzysektorowe dziecka i rodziny na przykładzie miasta na prawach powiatu – z łódzkich doświadczeń”

I. Wnioski po realizacji Międzysektorowego projektu:

  • Działania oddolne, często poprzez kontakty osobiste;
  • Skuteczne działania koordynatorów (wsparcia międzysektorowego, instytucji koordynującej, wczesnego wspomagania rozwoju, szkolni)
  • Opracowane Mapy międzysektorowych zasobów w danym powiecie;
  • Sieciowanie kontaktów;
  • Pozyskanie sojuszników;
  • Lobbing rodziców;
  • Uświadamianie lokalnej „władzy” – JST, o zakresie i istocie problemów i potrzeb (rozpoczęcie kampanii społecznych);
  • Dostęp do wiedzy i informacji dotyczącej zakresów i miejsc wsparcia w poszczególnych sektorach;
  • Kontynuacja współpracy po zakończeniu projektu. Było duże zainteresowanie oraz zaangażowanie oddolne, przy braku szybkich uregulowań prawnych, istnieje niebezpieczeństwo „wypalenia”.

II. Rekomendacje do dalszego, skutecznego działania:

  • Ustalenie regulacji prawnych (np. ustawa, rozporządzenia):
    • Dotyczące powołania, umiejscowienia, zasad funkcjonowania oraz sposobów finansowania Instytucji Koordynującej (placówka oświatowa: ppp/ placówka specjalna lub pomoc społeczna);
    • Umocowanie prawne koordynatora WM (instytucja, zakres obowiązków, finansowanie);
    • Zobowiązanie na poziomie powiatu do współpracy (skoordynowania działań) między sektorami – wskazanie odpowiedzialnych, zakresu zadań, dostępu do informacji (np. platforma) o beneficjencie (dziecko i jego rodzina) wymagającym wsparcia;
    • Wyznaczenie administratora danych osobowych beneficjenta;
    • Uregulowanie zasad wyznaczania podmiotu koordynującego wsparcie (np. w zależności od miejsca pierwszego rozpoznania potrzeb – służba zdrowia, pomoc społeczna, edukacja);
    • Zabezpieczenie sposobu finansowania wsparcia międzysektorowego.
  • Wymagane działania:
    • Jak najszybszy dostęp do platformy skriningowej wwr oraz oceny szkolnej;
    • Szeroko rozumiana edukacja od podstaw, m.in. rodziców przed narodzeniem dziecka;
    • Szkolenie pracowników „pierwszego kontaktu” poszczególnych sektorów, dotyczy oceny funkcjonalnej (wwr, szkolna), możliwości wsparcia w poszczególnych sektorach oraz znajomości zasobów w danym powiecie;
    • Szkolenie pracowników służby zdrowia (m.in. lekarze rodzinni, pediatrzy, położne, pielęgniarki, opiekunki w żłobkach), pomocy społecznej (m.in. pracownicy socjalni, asystenci rodzin), oświaty (nauczyciele przedszkolni, nauczyciele w szkołach, specjaliści) w zakresie przeprowadzenia skriningu i/lub oceny funkcjonalnej, zaplanowania i udzielania wsparcia na I poziomie. Wiedza i dostęp do informacji, gdzie kierować dziecko i rodzinę, w przypadku II i II poziomu wsparcia;
    • Budowanie sieci współpracy międzysektorowej (kontakty osobiste pracowników w poszczególnych sektorach);
    • Szeroka kompania społeczna dotycząca wsparcia międzysektorowego.

Osoby prowadzące: Karolina Kuszewska, Dariusz Szałaj

Warsztat D: „Ocena funkcjonalna dziecka/ucznia w praktyce współpracy międzysektorowej”

  • Projekt i nowy model na pewno ma wiele plusów i rozwiązań, które zmieniają możliwości wsparcia dziecka i rodziny.
  • Zaczynając od badań skriningowych w placówkach – żłobkach, przedszkolach czy obejmując nimi dzieci od 6 miesiąca życia istnieje możliwość wychwycenia dzieci z trudnościami, określenie ich mocnych i słabych stron i ewentualnych potrzeb w zakresie wsparcia.
  • Plusem jest określenie poziomu wsparcia, bez konieczności szukania niepełnosprawności, pełnej nozologii, aby móc wprowadzić WWR.
  • Zaletą jest oparcie o diagnozę funkcjonalną, a także wprowadzenie ekomap i kwestionariuszy RBI, które pomagają wprowadzić zmiany w funkcjonowanie rodziny i jej środowiska.

Rekomendacja:

  • wprowadzenie badań skriningowych szczególnie w żłobkach – po zapoznaniu ze Skringiem osób które będą go wykonywały z zapewnieniem pomocy w interpretacji wyników i ich konsultacji np. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej,
  • wprowadzenie poziomów wsparcia w celu organizowania pomocy i wspomagania rozwoju dziecka do jego potrzeb – bez ograniczenia do kilku niepełnosprawności jak w obecnym systemie orzecznictwa w zakresie kształcenia specjalnego i wwr.
  • Dobrym założeniem jest prowadzenie współpracy międzysektorowej i pracy zespołowej. W nowej koncepcji wwr specjaliści z różnych placówek tworzą jeden zespół – barierą jest tu jednak niestety brak czasu na wspólne działania – rekomendowane jest wprowadzenie w nowym modelu przepisów regulujących taką współpracę, możliwość wymiany informacji.
  • Aby wprowadzić nowy model konieczne są zmiany związane z przepisami – regulacje prawne między innymi regulujące przepływ informacji i współpracę specjalistów
    z różnych placówek i resortów np. zdrowia, oświaty czy pomocy społecznej.

Rekomendacja:

  • prawne umocowanie współpracy – podstawa prawna np. ustawa, która obowiązywałaby wszystkie resorty organizujące proces wsparcia. Brak ugruntowania prawnego stanowi przeszkodę w skuteczności współpracy – model powinien był regulowany poprzez obowiązującą różne strony i sektory ustawę, na której można opierać przepływ danych osobowych, prowadzenie jednego IPWWR i planu wsparcia ucznia i rodziny oraz dostępu do niego różnych osób i specjalistów,
  • współpraca międzysektorowa w ocenie funkcjonalnej i wsparciu gwarantuje efektywną pomoc dziecku i jego rodzinie.
  • Problemem jest zorganizowanie niektórych działań w obecnym systemie np.
    w zakresie resortu oświaty – wsparcia fizjoterapeutycznego lub specjalistycznego
    w zakresie psychiatrii dziecięcej.
  • Trudnością w aktualnym systemie jest zorganizowanie wsparcia dla dziecka w zakresie działającego systemu w zasobach Powiatu z uwagi na termin organizowanych działań – dużo form pomocy organizowanych jest na okres wrzesień – czerwiec, a organizacja pomocy np. w placówkach przedszkolnych czy szkolnych w ramach systemu jest znacznie utrudniona lub niemożliwa z uwagi na brak środków finansowych, a także możliwości umieszczenia danej formy pomocy w istniejącej siatce godzin.
  • Subwencja oświatowa naliczana na podstawie danych z końca września powoduje zamknięcie możliwości udzielania pomocy dzieciom i uczniom, u których trudności
    i konieczność wsparcia zdiagnozowano w trakcie trwania roku szkolnego. Problemem czasem nie jest brak środków na finansowanie wsparcia lecz ograniczenia związane
    z terminem zdiagnozowania potrzeb.

Rekomendacja:

  • umożliwienie organizacji pomocy i jej finansowania w działającym systemie od momentu wykrycia trudności, czy określenia potrzeby wsparcia,
  • dostęp do lekarzy specjalistów w każdym powiecie – w szczególności specjalistów neurologii i psychiatrii dziecięcej.
  • Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna poprzez swoje działania i koordynację pomocy dzieciom i uczniom stała się instytucją postrzeganą w środowisku jako kompetentną, merytoryczną i otwartą na nowe rozwiązania w systemie edukacji. Szkoda by było gdyby w toku dalszych prac legislacyjnych nic z założeń projektowych nie zostało, a poszczególne zagadnienia zostałyby wpisane do różnych rozporządzeń.

Rekomendacja:

  • koordynacja działaniami pomocowymi w ramach nowego WWR i nowych form wsparcia uczniów powinna pozostać w Poradniach Psychologiczno – Pedagogicznych pod warunkiem przekazania dodatkowych środków na utworzenie stanowiska dla osoby koordynującej działania pomocowe w Powiecie oraz case managerów. Poradnia już jest instytucją wiodącą
    w środowisku z uwagi na rodzaj swoich działań. W poradniach pracują osoby przygotowane do diagnozy i koordynacji oddziaływań terapeutycznych dlatego jest to instytucja, która powinna stać się instytucją koordynującą,
  • oczywiście żadna reforma nie uda się bez dodatkowych środków finansowych. Konieczne jest doinwestowanie placówek, a nie tylko zwiększenie zakresu ich obowiązków i poszerzenie działań statutowych,
  • zabezpieczenie środków finansowych przez JST na dodatkowe etaty niezbędne do prawidłowej organizacji i realizacji wykonania zadań przewidzianych dla Instytucji Koordynującej lub case managera w PPP.

Osoby prowadzące: Wioleta Sztukowska, Grzegorz Stano

Warsztat E: „Warunki skutecznego wsparcia międzysektorowego dla rodzin z małymi dziećmi.”

Rekomendacje:

  • Koordynator wsparcia miedzysektorowego „umocowany” w powiecie, w Jaworznie była to Pani Naczelnik Wydziału Edukacji, co pozwoliło na efektywną współpracę koordynatora instytucji koordynującej z naczelnikami innych wydziałów i instytucjami podległymi. Koordynator Instytucji Koordynującej i koordynatorzy badań – w Poradni P-P
  • arkusz skriningowy 6-latka wykonywany na koniec przedszkola (lub stworzenie arkusza skriningowego kończącego przedszkole) i przekazywany do szkoły w celu ułatwienia tranzycji dziecka z przedszkola do szkoły
  • przypisanie odpowiedniego kwalifikatora w skriningu uruchamia odpowiedni poziom wsparcia – dotyczy to też uruchomienia środków finansowych na pomoc psychologiczno-pedagogiczną na drugim i trzecim poziomie wsparcia
  • szkolenie osób, które będą się posługiwały skriningiem.

Prowadząca: Edyta Jarosz

Warsztat F: „Budowanie wsparcia międzysektorowego, nowa jakość współpracy na poziomie powiatu”

Uczestnicy warsztatów podzieleni na trzy grupy odpowiadali na 3 pytania (następowała zamiana pytań między grupami):

Pytanie 1
Od czego zaczęlibyście budowanie wsparcia międzysektorowego w swoim powiecie, gminie?

  • regulacja ustawowa, finansowanie;
  • Rada Społeczna;
  • podmiot koordynujący w powiecie z kompetencjami ustawowymi;
  • promocja idei WM;
  • wiedza;
  • informacja;
  • identyfikacja instytucji, podmiotów organizacji (i ich zadań) działających lokalnie.

Pytanie 2
Jakie zmiany powinny się dokonać, żeby było możliwe wdrożenie modelu wsparcia międzysektorowego?

  • Środki finansowe (wg potrzeb, poziomy wsparcia);
  • Wiedza, propagowanie informacji;
  • Większe zaangażowanie władzy z różnych szczebli;
  • Budowanie lokalnej wspólnoty (społecznej, instytucjonalnej, zarządczej);
  • Wykorzystanie wniosków z Projektu (przygotowanie i realizacja pilotażu wdrażania
    MWM z systemowym finansowaniem i projektem przepisów prawnych);
  • KPRM jako instytucja koordynująca wdrażanie MWM.

Pytanie 3
Co może być utrudnieniem w budowaniu międzysektorowego wsparcia?

  • Przepisy lub ich brak, konieczność podpisania porozumień międzysektorowych
    na poziomie ministerstw;
  • „Czynnik ludzki” i kapitał społeczny;
  • Brak zrozumienia wśród dysydentów samorządowych;
  • Brak zrozumienia jak budować wspólnoty lokalne;
  • Równoległe ścieżki działania poszczególnych instytucji/placówek;
  • Międzysektorowość zamiast współsektorowości (czyli współdziałania);
  • Źródła finansowania (stabilizacja finansowa);
  • RODO nadrzędnym ograniczeniem.

Prowadzące: Małgorzata Zaborniak-Sobczak, Anna Maria Buż

WARSZTAT G: „Wsparcie międzysektorowe – możliwości rozwiązań, a szkolna rzeczywistość”

Rekomendacje:

  • wypracowanie konkretnych, umocowanych prawnie, a nie jedynie relacyjnych, intuicyjnych, rozwiązań holistycznej opieki i oddziaływań skoncentrowanych wokół dziecka i rodziny;
  • zwiększenie dostępu do zasobów instytucjonalnych wsparcia w mniejszych ośrodkach, zwłaszcza bardziej oddalonych od centrum dużych miast;
  • podkreślanie rangi szkół specjalnych i promowanie SCWEWów. W opinii uczestników warsztatu brakuje komunikatów „wprost” i zapewnień ministerstwa, że nie będzie likwidacji szkół specjalnych i poradni psychologiczno-pedagogicznych;
  • szkoła powinna mieć w przypadku orzeczenia elastyczność doboru zajęć do realnych potrzeb dziecka, a także jego rodziny;
  • koordynator wsparcia zatrudniony w miejscu odpowiednim dla poziomu wsparcia
  • (I poziom – szkoła/placówka, II, III np. PPP, z uwagi na konieczność udzielania pogłębionego, często międzysektorowego, wsparcia/pomocy);
  • udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej na I poziome zgodnie z potrzebami uczniów – dyrektor powinien decydować o przydziale środków na poszczególne zajęcia oraz wskazać osobę koordynatora, odpowiedzialnego za monitorowanie przebiegu wsparcia/pomocy;
  • podniesienie kompetencji dyrektorów i wizytatorów szkół i placówek w zakresie edukacji włączającej, wsparcia międzysektorowego oraz aktualnych planów resortu/ministerstwa w ww. zakresie;
  • należy przekonać dyrektorów szkół i nauczycieli do tego, żeby chcieli wykonywać diagnozę funkcjonalną;
  • do mapy zasobów należy dodać Kuratoria i wizytatorów.

Prowadząca: Małgorzata Zarzycka

Warsztat H: „Działania międzysektorowe na rzecz dzieci z wyzwaniami rozwojowymi i ich rodzin w powiecie łęczyńskim – nowy model WWRD, praktyczne wskazówki i rozwiązania”

Sektor zdrowia:

  1. Informacyjne spotkania dla lekarzy: gdzie pokierować, jakie są placówki na terenie powiatu, które zajmują się wsparciem dziecka i rodziny lub baza takich placówek na stronie powiatu i informacja dla lekarzy.
  2. Uregulowania prawne dotyczące współpracy lekarzy, środowiska medycznego z innymi sektorami z zabezpieczeniem środków finansowych.
  3. Wprowadzenie przedmiotów dotyczących współpracy z innymi instytucjami na rzecz dziecka i rodziny w toku studiów – sektor medyczny. Wprowadzenie praktyk w instytucjach zajmujących się wsparciem dziecka.
  4. Szkolenia prowadzone przez lekarzy specjalistów np. psychiatrów, neurologów skierowane do lekarzy pediatrów. Cel: wczesne zauważanie symptomów trudności rozwojowych dziecka.

Sektor Oświaty:

  1. Utworzenie na terenie powiatu Centrum Usług Wspólnych lub połączenie istniejących, ewentualnie stworzenie ,,komórki”, ,,działu” w instytucji już istniejącej np. Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, gdzie będą zatrudnieni doradcy rodziny, którzy świadczyć będą wsparcie międzysektorowe. Jednak w Poradni obecne przepisy prawa oświatowego nie przewidują zatrudnienia doradcy rodziny.
  2. Wprowadzenie rozwiązań prawnych zobowiązujących do współpracy wszystkie sektory (medyczny, społeczny, edukacji).
  3. Przepisy prawa oświatowego powinny być zmodyfikowane aby uwzględniać faktyczny poziom funkcjonowania dziecka w tym jego potrzeby, warto by ocena opierała się na klasyfikacji ICF (obecnie dziecko z diagnozą spektrum autyzmu według obowiązujących przepisów prawa oświatowego otrzymuje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wraz ze wsparciem nauczyciela współorganizującego a w skriningu  poziom wsparcia określony jest np. na 1.
    Inny przykład: uczeń z trudnościami natury psychicznej, z zachowania agresywnymi a obecny system orzecznictwa nie daje możliwości orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Owszem może otrzymać wsparcie w postaci opinii o pomocy psychologiczno-pedagogicznej, lecz nie jest to wiążące. Dyrektor często wnioskuje o pomoc w postaci nauczyciela współorganizującego kształcenie do organu prowadzącego,  lecz prośby te nie są respektowane.
  4. Odejście od definicji niepełnosprawności w przypadku opinii o WWRD na rzecz Skriningu i poziomów wsparcia.
  5. Wspólny system orzecznictwa.
  6. Konieczne jest ujednolicenie procedur dotyczących diagnozy w kierunku spektrum autyzmu. Coraz więcej dzieci, uczniów zgłasza się do poradni z diagnozą postawioną przez lekarza – psychiatrę w ciągu 10 minutowej wizyty.
  7. Wprowadzenie jednolitego narzędzia (Skriningu) oraz platformy, dzięki której można wpisywać informacje o dziecku i uzyskać profil gotowy do interpretacji przez nauczyciela/specjalistę.
  8. Platforma do tworzenia Indywidualnych Programów WWR – każdy specjalista może w dowolnej chwili uzupełniać, poprawiać cele i inne działania, co ulepsza oddziaływania oraz współpracę ze specjalistami tworzącymi zespół.
  9. Zasoby finansowe na przeprowadzanie zajęć, diagnoz, konsultacji, superwizji oraz szkoleń/warsztatów dla rodziców i kadry pedagogicznej, a także promocje działań, tym samym placówek, które podjęły się prowadzenia projektu oraz innych placówek, które brały aktywny udział w projekcie. Konieczność utworzenia zespołu koordynującego działania wszystkich instytucji  w zakresie pomocy dziecku i rodzinie (doradca rodziny).
  10. Wczesna pedagogizacja rodziców (szkoły dla rodziców, kursy, spotkania). Pomoc rodzicom w nabywaniu umiejętności wychowawczych.